KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC
CÂY VẠN TUẾ
Vạn tuế là loại cây ưa sáng, thường được trồng trước sân để làm cảnh, bài trí tại những nơi công cộng như bồn hoa hoặc quảng trường. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp một vài thông tin về cách trồng và chăm sóc cây vạn tuế đểđạt hiệu quả tốt hơn.
Nếu không mua giống tại các cửa hàng mà đã có giống sẵn, thì bạn có thể làm theo hướng dẫn sau để nhân giống. Có nhiều cách nhân giống: gieo hạt, giâm củ, giâm chồi hút
– Gieo hạt:Do vạn tuế có hoa đực cái khác cây, trong đám cây trồng hoa đực rất ít, lại nở sớm hơn hoa cái nửa tháng đến 1 tháng, nên kỳ ra hoa không gặp nhau và gây ra hiện tượng không có hạt, vì vậy phải tiến hành thụ phấn nhân tạo. Nói chung vào cuối mùa xuân đầu mùa hè có hoa nở, mùa thu có hạt chín và thu hái, gieo trong năm tỷ lệ nảy mầm đạt 95%, nếu gieo vào năm sau chỉ đạt 20%. Trước lúc gieo phải ngâm nước ấm 50°C trong 12 giờ, đổ ra, gạt trải mỏng, sau 1 giờ lại ngâm nước ấm pha thêm 0,1% FeSO4và KH2PO4, rồi bỏ vào tủ ẩm giữ nhiệt độ 50°C (hoặc đổ vào phích), sau 12 giờ đem ra gieo vào luống. Luống đất thường dùng là đất cát hoặc đất than bùn trộn cát hoặc cát sói bờ sông. Nếu nhiệt độ 25°C sau 4 tháng có thể nảy mầm. Sau 2 năm mọc được 2 lá có thể đem trồng.
– Nhân giống bằng giâm củ:khi cây vạn tuế trưởng thành cưa thân cây thành từng đoạn dài 15 – 20 cm, tùy theo cây to hay nhỏ mà bổ ra 4 miếng, 6 miếng hoặc 8 miếng. Cạo hết phần tủy, dùng Benlat 0,4% khử trùng, hong khô, phần củ dùng thuốc kích thích IBA ngâm 2 giờ. Đất nuôi phải là đất thịt hơi chua, trên đó rắc một lớp cát dày 20 cm. Giữ đất cát có độ ẩm tương đối 60%, nhiệt độ trên 15°C. Như vậy sau 4 tháng sẽ ra rễ, sau 1 năm xuất hiện chồi hút, sau 1 năm rưỡi chồi hút có nhiều vẩy. Mỗi một miếng củ có thể mọc một hoặc nhiều củ con, thông thường sau 2 năm củ con sẽ mọc 1 – 2 lá. Cứ sau khi ra lá nếu có mấy chồi hút, có thể cắt tách ra đem trồng ta sẽ được nhiều cây hơn. Khi giâm củ ta thường được 1 thân nhiều cây, đem trồng chậu ta sẽ có cây rất quý. Dùng cách này cần chú ý khử trùng, chọn đất sạch, cạo sạch tủy để tránh chuột, sâu, kiến ăn hại, tính chất vật lý đất kém, nhiệt độ quá thấp, độ ẩm quá cao đều không có lợi cho sinh trưởng cây con.
– Nhân giống bằng giâm chồi hút:cây trưởng thành thường mọc chồi hút. Vì vậy, muốn có nhiều chồi hút có thể cố ý gây nhiều vết thương. Chọn cây có đường kính 5 cm, gốc trong lá vẩy đã mọc chồi hút trên 2 cm (tốt nhất là chồi mọc rễ, không cắt chồi chưa thành thục), khi trời nắng lấy dao đã khử trùng cắt thân chồi, lập tức ngâm vào dung dịch thuốc kích thích IBA 0,1% trong 2 giờ, lấy ra để khô vết thương, cắm vào luống giâm, phủ lên luống vật che phủ giữ ẩm. Sau 4 tháng nảy chồi, sau 1 năm mọc lá, khi có lá thật là có thể đem trồng.
Cây vạn tuế được 3 – 5 tuổi thì sẽ mọc mầm ở cổ rễ. Khi mầm được 2 lá (lá kép lông chim) với bộ rễ mầm hoàn chỉnh có khả năng tự lập, cẩn thận cắt tách ra khỏi gốc mẹ, sau đó trát hỗn hợp đất sét và vôi (tỉ lệ 50:50 theo khối lượng) vào vết cắt để chống nhiễm trùng và có thể thêm xà phòng hoặc mỡ bôi trơn để tăng độ bám và khử trùng của hỗn hợp. Nhúng rễ vào tro bếp hoai như khi hồ rễ mạ hoặc hỗn hợp tro và bùn (tỷ lệ 1:3) để kích thích mọc rễ. Khi nào se mặt bùn, đất rạn chân chim thì mới đem ươm trên đất màu xốp, ẩm, cao ráo và dại nắng.
Hướng dẫn cách trồng cây vạn tuế
Sau khi giâm 3 – 4 tháng (nếu mùa lạnh thì lâu hơn) thì đào bầu ra trồng vào bồn hay chậu hoặc đất. Đất trồng cần màu mỡ, phân chuồng ủ cho hoai, không cần đến phân hoá học – chú ý tránh gà ăn mầm non và phòng một số bệnh như muội, vẩy sáp…
Đất trồng:Chọn đất tốt thành phần cơ giới trung bình hoặc hơi nặng. Tốt nhất khi trồng trong chậu nên lấy đất bùn ao đã phơi đập nhỏ ra để trồng.
Thời vụ:Nên trồng vào vụ xuân (tháng 3-4) hay vụ thu (tháng 8-9) trong năm nếu trồng ở ngoài đất. Nếu trồng trong chậu thời vụ trồng rộng hơn do việc đó thể chuyển cây vào chỗ thích hợp.
Cách trồng cây vạn tuế:Đất trồng nên bón thêm phân lót nước khi trồng. Đặt cây trên đất đã chuẩn bị sẵn ở các hố nhỏ, đặt gốc cây và lấp đất cho gốc sao cho lấp đất chỉ đến phần phình to nhất của thân cây, không nên trồng quá nông hoặc quả sâu đều không tốt cho cây. Nén đất nhẹ xung quanh gốc và tưới giữ ẩm cho cây.
Lưu ý:Khi trồng cây vạn tuế vào chậu, do cây mọc chậm nên không cần chậu quá lớn, sau 2 – 3 năm thay chậu 1 lần. Đất chậu nên chọn đất thịt thoát nước. Nếu đất quá chặt có thể thêm ít sỏi và sắt vụn, tốt nhất trộn thêm phân tổng hợp để bón lót.
Chăm sóc cây vạn tuế sau khi trồng:
Sau trồng cần phải tưới nước cho cây để cây bám vào đất. Tưới từ từ và đều tránh đóng váng trên mật của đất. Định kỳ tưới 2-3 ngày 1 lần cho đến khi cây bén rễ vào đất (15-20 ngày sau trồng).
Chăm sóc cho cây:Vạn tuế không yêu cầu chăm sóc đặc biệt do có khả năng thích ứng cao với điều kiện ngoại cảnh. Tuy vậy song cũng không nên để cây bị hạn hoặc quá ẩm ở đất sẽ ảnh hưởng đến khả năng ra lá của cây.
Cần chú ý khi cây ra lá non cần giữ gìn không làm gãy, gập hoặc rơi rớt nước phân lên các lá non này nhất là những cây con thân cây vẫn còn thấp. Cứ khoảng 2-3 tháng nên tưới cho cây bằng nước phân chuồng 1/20 để giữ bộ lá xanh đậm và tăng khả năng ra lá cho cây.
Cây vạn tuếlà cây ưa sáng nhưng không ưa phơi nắng, nhất là lá non, trong thời kỳ ra lá non cần phải để trong râm. Nếu râm vừa phải, cây sẽ xanh. Nhưng nếu để trong râm lâu quá lại không có lợi cho việc sinh trưởng. Thời gian để trong nhà không nên quá nửa tháng, nên thay đổi để ngoài sáng một tháng rồi lại mang vào nhà. Lá non cây vạn tuế có tính xu quang, muốn làm cho lá mượt thì trong kỳ sinh trưởng cứ 3 – 5 ngày lại xoay chậu 180°, cho đến khi lá định hình, màu lá chuyển từ xanh nhạt sang xanh thẫm mới thôi.
Cây vạn tuế có tính chống chịu rét. Ở miền Nam có thể để ngoài trời nhưng cần chú ý đến độ ẩm. Lượng bốc hơi sinh lý của vạn tuế nhỏ, những ngày trở mưa phùn hoặc mưa dầm, đất nén chặt làm cho rễ vạn tuế thối, gây chết cây. Đất chậu chỉ cần hơi ẩm là được, không nên tưới nhiều, càng không nên để úng nước. Vạn tuế có khả năng chống chịu hạn nhưng để khô lâu cũng gây héo rễ, không có lợi cho cây sinh trưởng. Trong mùa sinh trưởng nên đảm bảo cung cấp nước. Vào buổi sáng và buổi tối nên phun một ít nước lên lá và ngọn, đặc biệt phải bảo vệ lá non không được để héo.
Do cây vạn tuế mọc chậm, nên nhu cầu phân bón là không lớn, chỉ cần bón đủ phân lót. Khi bón thúc đảm bảo bón đủ phân P, K nhất là phân K vì phân K có thể tham gia vào hoạt động trao đổi chất trong cây, là chất hoạt hóa của 10 loại enzym, làm cho lá xanh thêm, thân cây mọc dài hơn, tăng sức sống cho cây. Tỷ lệ N:P: K là 1:1:2, đồng thời mỗi năm bón một lần FeSO40,5%. Đến mùa xuân có thể cắt bớt lá già để cây tăng sinh trưởng chiều cao. Muốn cây tiếp tục sinh trưởng, sau khi hoa nở mấy ngày liền cắt bỏ để cho cây mọc chồi đỉnh; nếu muốn có quả hạt thì tiến hành thụ phấn nhân tạo. Những vùng có sương muối phải giữ cho cây ở nhiệt độ trên 12°C thì cây mới sinh trưởng và phát triển được. Lá cây vạn tuế thường mọc chồng lên nhau, không khí không lưu thông hoặc nóng nực oi bức rất dễ bị rệp sáp và bệnh bồ hóng, phải kịp thời phun thuốc Rogor hoặc Monocrotophos hoặc Dichlorophos 0,1% để phòng trừ.
Sưu tầm.