” ĐẠI BẢN DOANH ” CỦA CÂY ĐINH LĂNG
– VÙNG ĐẤT NGHĨA HƯNG
Xe chúng tôi bon bon trên tỉnh lộ 489 dẫn xuống xã Giao An, huyện Giao Thủy, Nam Định. Anh Quốc, lái xe của Traphaco vui vẻ nói: “Tôi lái xe đưa đoàn công tác đi nhiều tỉnh, nhưng chưa thấy ở tỉnh nào mà hệ thống đường giao thông lại rộng rãi, sạch sẽ và đi êm như ở Nam Định”. Quả thật, chúng tôi chỉ mất tròn 2 tiếng cho quãng đường từ Hà Nội về Giao An.
Tiếp đón chúng tôi ngay ngoài ngõ là bác Phạm Quốc Hoàn, người nông dân được mệnh danh là tỉ phú với vườn đinh lăng hơn 4 mẫu. Chia sẻ với chúng tôi, bác cho biết bác theo cây đinh lăng từ năm 1994 và loại cây dược liệu này quả thật đã không phụ lòng người tâm huyết với nó. Nhà có 4 cậu con trai, hai đứa đã đi du học và thành danh tại Nhật Bản, cậu con thứ ba mới tốt nghiệp Đại học Xây dựng đang có nguyện vọng ở lại cùng với bố mẹ mở rộng cơ ngơi và diện tích trồng đinh lăng. Đứng giới thiệu với chúng tôi về vườn đinh lăng của mình, ánh mắt bác ngời sáng: “Đã có thương lái về trả tôi 1 tỷ cho cái vườn đinh lăng 3 tuổi này. Nhưng tôi không bán. Tôi cứ để đó, để càng lâu càng có giá, hơn nữa, tôi còn tận dụng lấy giống trồng gối vụ”. Ngoài trồng đinh lăng, bác còn đào ao thả cá, nuôi trang trại lợn để lấy phân hữu cơ bón cho cây và trồng xen dưa hấu, dưa lê, dưa bở với đinh lăng. Mỗi năm, doanh thu từ các sản phẩm ngoài đinh lăng cũng đưa về cho bác hàng trăm triệu đồng.
Bác Phạm Quốc Hoàn bên vườn đinh lăng của gia đình
Người nông dân này cho biết, cây đinh lăng không đơn thuần là cây xóa đói giảm nghèo mà còn là cây làm giàu cho người nông dân trong xã. Nhưng không phải ai cũng theo đuổi được, vì trồng đinh lăng cần nhất là cái tâm huyết và sự kiên trì của người trồng. Theo cây đinh lăng cũng không thể vội, ít nhất 3 năm sau ngày trồng mới được thu hoạch, đầu tư ban đầu cho cây cũng là một bài toán khó với những người nông dân không có vốn. Hơn nữa, nguồn cung giống cây đinh lăng hiện đang rất khan hiếm.
Rời Giao An, chúng tôi chạy xe về vùng Nghĩa Hưng, mảnh đất được xem là “đại bản doanh” của cây dược liệu quý đinh lăng. Vùng đất Nghĩa Hưng được bồi đắp bởi phù sa của hai dòng Ninh Cơ và sông Đáy, đất đai màu mỡ, thật là nơi lý tưởng cho cây đinh lăng phát triển. Nghĩa Hưng là một trong hai huyện của tỉnh Nam Định được chọn thực hiện dự án “Phát triển các hoạt động thương mại sinh học trong lĩnh vực hợp chất tự nhiên tại Việt Nam” (BioTrade) ở nội dung: Phát triển dược liệu đinh lăng theo Hướng dẫn thực hành tốt trồng trọt và thu hái cây thuốc theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (GACP-WHO).
Vùng đất Nghĩa Hưng là “đại bản doanh” của cây Đinh Lăng
Cũng giống như bác Hoàn, nhiều người nông dân ở đây trở thành tỷ phú từ cây đinh lăng. Với giá thu mua toàn bộ rễ, gốc, thân lá tại thị trường huyện hiện nay từ 20- 25.000 đồng/kg, nếu trồng 1 sào, 3 năm sau cho thu nhập 30- 45 triệu đồng/sào; chi phí giống 1,5- 2 triệu và phân bón từ 400- 600 ngàn đồng/sào; người nông dân trung bình lãi ròng 19- 21 triệu đồng/sào/1 năm (tương đương 520- 580 triệu đồng/ha/1 năm). Bác Vũ Văn An, một trong những hộ trồng Đinh lăng theo tiêu chuẩn GACP tại xã Nghĩa Lạc cũng được xem là điển hình của người nông dân thành công cùng với cây dược liệu. Bác chia sẻ với chúng tôi rất chân thành:” Tôi trồng Đinh lăng từ năm 1998, trước đây trồng theo kinh nghiệm dân gian, năng suất chất lượng chưa cao. Từ ngày được Traphaco tập huấn, trồng trọt theo tiêu chuẩn GACP, tính ra bây giờ thu nhập trên mỗi mẫu cũng vào khoảng 250 triệu. Đấy, căn nhà ba tầng mới xây là từ đinh lăng mà ra cả đấy”. Vừa nói chuyện, bác vừa cho chúng tôi xem sổ ghi chép quy trình trồng đinh lăng theo GACP: “từ ngày có Traphaco về, chúng tôi có được nhiều cái lợi. Cái lợi thứ nhất mà lớn nhất là chúng tôi không phải lo đầu vào đầu ra của cây Đinh lăng, cứ yên tâm mà chăm sóc cây phát triển theo quy trình được hướng dẫn vì công ty đã cam kết với người nông dân thu mua cao hơn 10% so với giá thị trường. Cái lợi nữa là kiến thức trồng trọt của chúng tôi được mở rộng, số lượng cây trồng mới bị chết ít đi, năng suất chất lượng nâng lên, thêm nữa đây là cây dược liệu nên phải trồng an toàn, theo các tiêu chuẩn có lợi cho môi trường”. Được sự hướng dẫn của các cán bộ nghiên cứu Traphaco, bác An còn trồng xen đinh lăng với cây hòe, cũng là một cây dược liệu khác. Cây hòe thuộc họ đậu, tăng dinh dưỡng cải tạo cho đất, lại là cây rễ cọc thuộc tầng dinh dưỡng khác với đinh lăng, do đó trồng xen kẽ với đinh lăng không chỉ phù hợp còn góp phần tăng thu nhập cho người nông dân. Như vườn nhà bác An, sau hai năm trồng hòe xen canh trên một mẫu vườn cũng cho thêm thu nhập khoảng 30 triệu.
Ở địa phương này, sự thành công của những hộ nông dân trồng đinh lăng theo tiêu chuẩn GACP đã có tác động lớn đến đời sống kinh tế xã hội của người dân. Họ không chỉ trao đổi kinh nghiệm trồng trọt mà còn cùng nhau góp vốn giúp đỡ những hộ nông dân thiếu vốn khác, nhân rộng vùng trồng đinh lăng tại địa phương.
Tuy nhiên, cái khó nhất của họ hiện nay cũng là vấn đề giống. Hiểu được tâm tư nguyện vọng của người nông dân về nguồn giống để nhân rộng diện tích, ngày 23/5/2014, tại xã Nghĩa Lạc, Nghĩa Hưng, Nam Định, Traphaco đã phối hợp cùng với Công ty TNHH Hiệp Hưng Xanh và Dự án Biotrade thành lập Trung tâm giống đinh lăng theo tiêu chuẩn GACP. Đại diện công ty Hiệp Hưng Xanh cho biết, với diện tích gieo trồng trên 2,3 ha, mỗi năm trung tâm sẽ cung cấp khoảng từ 600 nghìn đến 1 triệu cây giống đinh lăng, cung cấp đủ cho 40ha diện tích vùng trồng, đảm bảo 50% diện tích trồng tạo ra sản lượng tiêu thụ của Traphaco.
Trung tâm giống sẽ cung cấp đủ 40ha diện tích vùng trồng đinh lăng
Cùng với việc quy hoạch vùng trồng và cung cấp giống đinh lăng, Traphaco còn đầu tư nghiên cứu nâng cao chất lượng sản phẩm từ loại dược liệu này. Dự án “Hoàn thiện qui trình sản xuất viên nang mềm Cebraton” từ đinh lăng đã được đưa vào triển khai sản xuất lớn, góp phần phát triển thị trường và tăng cường khai thác nguồn dược liệu trong nước. Sau 2 năm thực hiện, dự án đã cho ra đời 10 triệu viên Cebraton, hoàn thiện qui trình chiết xuất và cô dịch chiết Đinh lăng, ứng dụng thành công công nghệ sấy phun để sản xuất cao khô Đinh lăng thay sấy điện truyền thống… Dự án đồng thời kết hợp với dự án cơ sở “Nghiên cứu, phát triển bền vững nguồn dược liệu Traphaco” (Greenplan) của công ty để tổ chức đào tạo, vận động, hướng dẫn cho các hộ dân về kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hái dược liệu Đinh lăng theo Hướng dẫn GACP – WHO, đem lại những kết quả nhất định về mặt kinh tế xã hội tới bà con vùng trồng dược liệu và ảnh hưởng tích cực đến con đường phát triển của dược liệu Việt Nam.
Rời Nam Định, hình ảnh vườn đinh lăng xanh mướt trong nắng hè và niềm vui của những người nông dân thuần hậu đọng lại mãi trong tâm trí của chúng tôi. Cây đinh lăng thực sự đã trở thành cây kinh tế xanh, và chắc chắn trong tương lai không xa, sẽ trở thành cây dược liệu quý được xuất khẩu đi nhiều nước.
Sưu tầm
