Cây Dầu Đọt Tím – Cây Quý Cần Được Bảo Tồn

Về hình thái, Dầu đọt tím là cây gỗ trung bình hay lớn, cao 25-40m, đường kính thân 80-140cm, thân thẳng, chia cành muộn có vỏ xám bong thành mảnh. Lá kèm và mặt dưới lá non của Dầu đọt tím có màu tím sẫm hay tím hồng, lá nhẵn, không có lông ở cả hai mặt,lá hình trứng hay trứng- bầu dục, đáy tròn hay hơi hình tim, đỉnh có mũi nhọn ngắn, gân song song, nổi rõ ở 2 mặt, cụm hoa hình chùm và ít hoa (2-5 hoa) cụm hoa dài 15-26cm, nhẵn, phủ lông xám vàng nhạt.

Quả Dầu đọt tím lớn (4,5- 8cm) có 5 gờ trên ống đài. Về sản phẩm, thân Dầu đọt tím cho loại nhựa- dầu (oleo-resine) dẻo quánh .Về đặc điểm sinh thái: Dầu đọt tím là cây trung tính, thiên về ưa sáng: Khi còn non là cây ưa bóng, lúc 3-5 tuổi trở thành cây ưa sáng. Thời điểm ra hoa, kết trái: khoảng tháng 4-5 cây bắt đầu ra hoa, kết trái và tháng 7-8 trái bắt đầu rụng.Dầu đọt tím cũng là loài cây tương đối chịu khô. Tái sinh bằng hạt và chồi . phân bố ở sườn núi có độ dốc trung bình hoặc thấp. Hiện nay hầu như không còn rừng Dầu đọt tím nguyên sinh. Rừng Dầu đọt tím chỉ còn tồn tại ở 2 xã Đại Thạnh và Đại Chánh của huyện Đại Lộc được dân giữ lại để khai thác nhựa dầu.

Ngoài sản phẩm gỗ lớn Dầu đọt tím cũng là loài cây cung cấp nhựa dầu, một nguyên liệu được dùng để sảm thuyền, chế biến sơn, mực in, matít…. Ở một số nước Đông Nam Á, Dầu đọt tím còn là loài cây trồng rừng để bảo vệ rừng đầu nguồn hoặc trồng làm cây bóng mát.

Trước đây Dầu đọt tím phân bố khá rộng ở các tỉnh từ Thừa Thiên – Huế trở vào nam, nhưng hiện nay, loài Dầu này chỉ còn một khu phân bố ở hai xã Đại Chánh và Đại Thạnh, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam, nhân dân vùng này đã bảo vệ diện tích rừng Dầu đọt tím cuối cùng của Việt Nam để khai thác nhựa dầu và loài này đã dược xếp hạng là loài nguy cấp, quý hiếm trong sách Đỏ Việt Nam 2007.

Trong báo cáo này các tác giả giới thiệu kinh nghiệm khai thác nhựa dầu từ cây Dầu đọt tím của cộng đồng dân cư địa phương và đề xuất các biện pháp bảo vệ một loài cây gỗ đa tác dụng và nguy cấp quý hiếm của nước ta.