CÂY DỨA SỢI – HÀNG RÀO CẢN LỬA HIỆU QUẢ
Các nhà khoa học Việt Nam gần đây phát hiện thấy lá cây dứa sợi có chứa chất saponin. Chất này khi gặp lửa sẽ tạo thành bọt khí CO2 tự động dập tắt lửa. Nhờ đặc tính đó mà hàng rào cây dứa sợi sẽ rất hữu ích trong chống cháy rừng.
Cây dứa sợi, hay còn gọi là cây thùa, thuộc loài Agave Americana. Giống cây này vốn được nhập từ Nam Mỹ vào Việt Nam để cung cấp sợi dệt bao tải chịu mặn, chịu phân hóa học và chiết xuất hecogenin dùng làm thuốc. Những năm 1990, cây dứa sợi được trồng nhiều ở Nông trường Bến Nghè (Nghệ An), Bắc Kạn, Thái Nguyên, Thanh Hoá, Hà Tĩnh, Quảng Trị… Về sau, do bao tải, dây làm từ nilon được phổ biến rộng rãi, mặt khác việc trồng dứa sợi có hiệu quả kinh tế thấp (sau 5 năm mới có thể cho sản phẩm), các công đoạn sản xuất sợi và chiết xuất hecogenin lại khó, nên cây dứa sợi không còn được trồng và trở thành cây mọc hoang dại ở nhiều vùng.
Cây dứa sợi có đời sống rất dài (15 năm) và trong chu kỳ sống chỉ ra hoa một lần. Hoa của nó phát triển với tốc độ rất nhanh, mỗi ngày có thể cao thêm 15-20 cm, trong một tháng có thể cao đến 5-7 m. Sau khi hoa tàn, cây dứa sợi sẽ chết.
Ông Nguyễn Công Tuỵ, tác giả nghiên cứu tại Trung tâm Hỗ trợ tư vấn khoa học chuyển giao công nghệ Môi trường, cho rằng nếu biết tận dụng chất saponin chống cháy trong cây dứa sợi có thể tạo ra một băng cản lửa xanh, giúp phòng chống cháy rừng hiệu quả. Ngoài ra, băng dứa sợi dày đặc cũng là hàng rào góp phần ngăn cản xói mòn gây lũ lụt. Theo ông Tuỵ, ở Việt Nam có hàng triệu hecta đồi núi trọc, các vùng đất đang có nguy cơ sa mạc hoá thuộc duyên hải miền Trung. Đây là những nơi thích hợp cho việc trồng và phát triển cây dứa sợi.
Do sợi dứa có đặc tính không thấm nước, chịu lực kéo, chịu mặn, dễ bắt màu, nên có thể làm thừng chão dệt lưới đánh cá, dệt thảm, sản xuất vật liệu chịu lực, hay làm chỉ khâu, dệt quần áo thổ cẩm… Dịch ép lá dứa thì làm dung dịch chế thuốc, rượu thuốc. Dung dịch còn lại chứa vitamin, các chất vi lượng để sản xuất nước giải khát. Bã làm thức ăn cho gia súc, làm giá thể trồng nấm chữa bệnh.
Ông Tuỵ cho biết, tại nhiều quốc gia cây dứa sợi đã được tận dụng triệt để, nhưng ở Việt Nam giống cây này vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Hiện một số tỉnh như Thừa Thiên Huế, Bình Định, Quảng Ngãi, Yên Bái đã liên hệ với trung tâm để phát triển loài cây này.
Sưu tầm