RỪNG SƯA BẠT NGÀN TRÊN NÚI THỜ
Theo ông Nguyễn Trường Tam, nếu tính cả những cây bằng bắp chân trở lên, con số cây sưa trên núi Thờ phải đến cả ngàn.
Rừng sưa bát ngát với hàng ngàn cây.
Sinh ra dưới chân núi Thờ, đã có hơn 30 năm làm cán bộ, công an xã, lúc về hưu lại làm xóm trưởng, trực tiếp trông nom khu rừng sưa, nên ông Nguyễn Trường Tam là người nắm rất rõ về khu rừng sưa này.
Tuy nhiên, loài sưa có mặt ở trên núi Thờ từ khi nào thì ông không biết. Từ hồi bé xíu, chừng 10 tuổi, ông đã thấy có rừng sưa rồi và đã biết rõ chúng là những cây sưa. Các cụ già trong làng cũng kể rừng sưa đã có từ lâu lắm, cả trăm năm nay rồi, loài sưa mọc hoang trên núi đá như cây dại.
Từ trước đến nay, người dân xóm Lương Sơn vẫn thường vào rừng đốn sưa làm… củi đốt gạch. Gỗ sưa cứng như đá, nhóm lửa rất lâu, nên chẳng ai dùng làm củi đun bếp hàng ngày. Nhà nào đốt lò gạch, thì tống cả khối gỗ sưa vào, lửa cháy âm ỉ mấy ngày mới tàn, nên cho gạch già, đẹp.
Người dân làm nhà thì vào sâu trong rừng lấy gỗ khác, thậm chí làm kèo cột rui mè bằng gỗ xoan, chứ chẳng thèm dùng đến gỗ sưa. Xưa kia, người dân Lương Sơn thường chỉ sử dụng gỗ sưa làm… cây rơm! Tuy nhiên, vài năm nay, người dân dùng bếp than, bếp ga nhiều, không đun bếp, nuôi trâu bò bằng rơm nữa, nên các khúc gỗ sưa làm cây rơm cũng biến thành củi.
Rừng sưa nằm tơ hơ giữa trời.
Duy nhất trong xóm có nhà ông Sửu vẫn chôn cây sưa giữa vườn làm cây rơm. Ông Tam cũng không hiểu vì sao ông Sửu chưa nhổ lên đem bán. Chắc có lẽ ông Sửu cũng chưa biết giá trị của gỗ sưa hoặc con buôn chưa tìm đến trả giá.
Ngoài công dụng làm củi đốt gạch, cây rơm, thì với người dân xóm Lương Sơn, gỗ sưa có thêm tác dụng duy nhất là làm nắm đục, nắm cưa, nắm liềm, nắm dao. Gỗ sưa cứng, lại có vân đẹp, nên làm những thứ đó rất chắc chắn.
Mấy năm nay, báo đài ầm ĩ đưa tin chuyện gỗ sưa đắt như vàng, trộm cắp gỗ sưa diễn ra khắp nơi, khiến người Lương Sơn cứ ngơ ngác, chẳng hiểu vì sao. Không ai biết vì sao thứ gỗ làm củi ấy lại đắt như vậy. Tuy nhiên, bản chất người dân thật thà, nên chẳng ai lên núi chặt trộm sưa đem bán cả. Ngoài ra, rừng sưa đã được giao cho thôn, mà trực tiếp là đội quản trang trông nom, nên không ai dám động vào cây nào.
Gốc sưa chỉ bằng cái phích, có đường kính 20-30cm, song tuổi đời đã rất lâu, có thể từ vài chục năm, đến cả trăm năm rồi.
Có một chuyện vui, mấy năm trước, khi thông tin gỗ sưa có giá, người dân nhiều nơi đua nhau trồng sưa, nên nông dân xóm Lương Sơn kiếm được ối tiền.
Đến mùa sưa cho quả, nhân dân cả xóm đi mót quanh chân núi. Ai bạo gan, không sợ trăn, rắn thì mò lên núi Thờ, kiếm được ối hạt sưa. Lúc cao điểm, họ bán được tới cả triệu đồng một kg hạt. Tuy nhiên, giá hạt sưa giờ đây chỉ còn 10 ngàn đồng/kg, mà cũng chả thấy ai hỏi mua.
Trong vườn nhà dân ở Lương Sơn, na, mít, ổi, xoài đều đã bị đốn hạ, thay vào đó là những khu vườn sưa. Trồng suốt mấy năm trời, chăm bón tỉ mẩn, song loài cây này cứ mãi bé xíu bằng ngón tay, chẳng chịu lớn. Nhiều người nói vui: “Trồng sưa làm hồi môn cho chút chít”.
Chúng bám vào kẽ đã để lên.
Theo lời ông Tam, sưa mọc tự nhiên nhiều nhất là ở núi Thờ. Núi Chon Diều và đồi Thần ở cạnh cũng có sưa nhưng chỉ lưa thưa vài cây. Những ngọn núi khác quanh vùng tuyệt nhiên không có cây sưa nào. Mặc dù quả sưa mỏng như lá, gió thổi bay đi khắp nơi, nhưng sưa không mọc được.
Bỏ qua những câu chuyện hãi hùng về loài trăn mắc võng liên tục nuốt dê, có khả năng nuốt sống người, vô số loại rắn độc, cùng những truyền thuyết rùng rợn, tôi và ông Nguyễn Trường Tam cắt qua khu nghĩa địa tìm lên núi Thờ.
Đứng giữa cánh đồng nhìn lại, núi Thờ gồ lên như lưng con ngựa. Ngọn núi là một khối đá vôi khổng lồ, đá lởm chởm, đá tròn ùng ục từng khối. Trừ cỏ dại ra, thì bao phủ khắp núi chỉ có duy nhất một loài, đó là sưa.
Thật khó tưởng tượng, loài cây thân gỗ này lại có thể mọc lên từ những kẽ nứt của những khối đá. Chỉ cần một kẽ nứt bé xíu bằng cổ tay, có thể mọc lên những gốc sưa to bằng cái phích. Trông qua, có cảm giác ai đó dựng những cái cây này trên đá, có thể đẩy cái là đổ kềnh.
Chỉ có sưa và những loài dị thảo mới sống được trên ngọn núi đá này.
Ông Tam bảo: “Trông những gốc cây bằng cái phích, đường kính độ 20-30cm vậy thôi, chứ tuổi thọ của nó đều vài chục năm, thậm chí cả trăm năm rồi. Bao nhiêu năm nay, tôi chỉ thấy chúng như vậy, chả thấy lớn lên tý nào. Thậm chí, mình lớn lên, lại có cảm giác như nó nhỏ đi”.
Vào tháng giêng, khi những cơn mưa xuân như rắc bụi tràn đến, chỉ sau một đêm, cả ngọn núi Thờ biến thành một màu trắng sữa, với một biển hoa.
Tôi và ông Nguyễn Trường Tam đi gần một buổi mới hết một vòng núi Thờ và quả thực không thể biết được núi Thờ có bao nhiêu cây sưa. Cả một rừng sưa rộng mênh mông bát ngát.
Mùa xuân, núi Thở trắng muốt một màu hoa sưa
Theo ông Tam, mới đây, các cán bộ lâm nghiệp, cũng không rõ của tỉnh hay huyện kéo lên núi đếm sưa. Lúc xuống núi, họ bảo với ông Tam là đếm được chừng 600 cây. Ông Tam không rõ họ đếm cây to hay đếm cả to lẫn nhỏ, vì theo ông, nếu tính cả những cây bằng bắp chân trở lên, con số phải đến cả ngàn.
Rời ngọn núi Thờ với rừng sưa mà ông trời ban tặng, ông Tam cứ than thở với tôi: “Đường liên thôn trải bêtông vào sát chân núi Thờ rồi. Giá như, chính quyền nghĩ ra cách gì quây cái rừng sưa này lại để quản lý, rồi biến nó thành khu du lịch, trong quần thể chùa Bái Đính, Tràng An, thì tốt biết mấy. Hiện tại, chính quyền, nhân dân thôn Lương Sơn cùng đội quản trang quản lý rừng sưa rất chặt chẽ, nên rừng sưa vẫn được nguyên vẹn, nhưng về lâu dài, nên quản lý một cách bài bản hơn”.
Sưu tầm
